Ondo egindako lana

Amiño baserriko oraska, hau da, ogi-orea egiteko azpila, klasikoa eta usadiozkoa da: esfera erdi forma du, eta 1,70 eta 1,80 bitarteko diametroa du. Totxoz eginda dago eta baserriaren kanpoko fatxadetako bati atxikita dago, teilape txiki baten azpian. Kargatzeko ataka bat du baserriko gela baterantz, bertan, duela gutxi arte sukaldea egon baitzen. Garai batean, labearen ahoa sukaldeko horman zegoen, egoten zen, lurrean labeko su-txikia pizteko balio zuen harriaren gainean, hormaren garaiera erdian. Oraindik mantentzen duten suburu handi batek kea kanporatzen zuen.

1940ko hamarkada bukaera arte, familia horrek garia lantzen zuen, gari hori inguruko errota batean ehotzen zen, eta horrela eskuratzen zuten ogi egiteko behar zuten irina. Gaur egun, irina dendan erosten dute, baina ahal bada Logroñoko irina erosten saiatzen dira.

Ogia egiteko, oraskan 50 kilo irin, 16-18 litro ur epel (35 ºC inguruan), hiru gatz eskutada eta legamia edo azkarria nahasten dituzte. Legamia beraiek egiten dute, aurreko egunean hartzitutako ore puska batekin, nahiz eta gero eta gehiago legamia industriala erabiltzen den. Orea behar bezala oratu ondoren, mahai gainean deskantsatzen uzten dute, ehun edo oihal zuri batekin estalita. Mahaiaren beheko aldean erradiadore elektriko bat jartzen dute, orea epel mantentzeko.

Ogi puskak eskuzOgi puskak eskuz, arrabolaren laguntzaz lantzen.

Ogia labana batekin apaintzenOgia labana batekin apaintzen.

Epeltasunari eta legamiari esker, orea hartzitu edo altxa egiten da. Behar bezala hartzitu den jakiteko, eskuarekin estutzen da, eta jarraian, honek poliki-poliki berezko forma berreskuratzen badu, puntu egokia duela esan nahi du.

Jarraian, orea berriz ere eskuz oratzen da, eta jarraian 500 eta 750 gramo arteko pusketan mozten da, hau da, opiletan. Okin bakoitzak opilak bere gustura apaintzen ditu. Eragiketa horiek guztiak egin ondoren, opilei arrautza irabiatu pixka bat ematen zaie goiko aldean, kolore hobea emateko. Batzuetan esnea ere erabiltzen da horretarako, baita kafez egindako nahasketak ere.

Jarraian, pala luzeak erabiliz, opilak egur-labean sartzen dira. Labea erabili baino bi ordu lehenago pizten da. Esan beharra dago eskuz eta kontu handiz prestatu behar dela, tenperatura egokira iristeaz gain, errautsak eta txingarrek opilak ukitu ez ditzan. Horrez gain, opilak etengabe zaindu behar dira, behar bezala erretzen ari direla bermatzeko. Gutxi gorabehera, handik ordu betera egosita egoten da ogia.

Gaur egun, ogia astean behin egiten dute, baina duela 40 urte arte, ogia etxerako bakarrik egiten zutenean, ogia bi astean behin egiten zuten.