Gipuzkoak amaiera eman dio udarari erabiltzaile gehiagorekin, erreskate gutxiagorekin eta jasangarritasunean eta irisgarritasunean aurrerapen handiarekin

Nik Hondartzak aplikazio digitala erreferente bihurtu da hondartzen kudeaketan, kontsulta, deskarga eta funtzio berri gehiagorekin udal eta erabiltzaileen zerbitzura.

Hondartzak Denontzat bainu inklusiboaren programak indartu egin du arrakasta, 786 erabiltzailerekin 2025ean, eta oso balorazio positiboa eman die bainatzeko zerbitzu lagunduei eta irisgarriei.

José Ignacio Asensio: “Aurtengo udako datuek berretsi egiten dute Jasangarritasun Departamentuak hondartza seguru, inklusibo eta jasangarrien eredu baten alde egindako apustua. Erreskate gutxiagorekin, hondakinen bereizketa handiagoarekin eta zerbitzu hobeekin, Gipuzkoa bikaintasunaren abangoardian dago”.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasun Departamentuak 2025eko hondartza-denboraldiaren balantzea aurkeztu du gaur. Balantze horrek berresten du uda honetan bisitari gehiago izan direla lurraldeko hareatzetan, erreskateen kopurua nabarmen murriztu dela, hondakinen gaikako bilketa hobetu dela eta irisgarritasuneko eta ingurumen-sentsibilizazioko programak finkatu direla.

Jasangarritasun Departamentuak 3,43 milioi euro bideratu ditu 2025ean Gipuzkoako hareatzak kudeatzeko, garbiketa-, segurtasun-, irisgarritasun- eta informazio-zerbitzuak indartuz, hondartza seguruagoak, jasangarriagoak eta inklusiboagoak bermatzeko.

Jasangarritasuneko diputatu José Ignacio Asensiok adierazi duenez, “uda honetako datuek berresten dute Gipuzkoa hondartza seguru, inklusibo eta jasangarrien eredu bat sendotzen ari dela. Erreskateak erdira murriztu ditugu, hondakinen gaikako bilketa handitu dugu eta hondartzen kalitatea hobetzen duten zerbitzuak indartu ditugu. Herritarren konpromisoak, udalen lankidetzarekin batera, aukera ematen digu bikaintasunezko itsasertz baterantz aurrera egiten jarraitzeko, non segurtasuna, irisgarritasuna eta jasangarritasuna baitira lehentasuna”.

Bisitari gehiago hondartza guztietan

Itsasertzeko bideometriaren foru-sarearen datuek erakusten dute oro har gora egin duela Gipuzkoako hondartzen jende-kopuruak 2024arekin alderatuta. Oro har, aurreko udan baino % 43 gehiago etorri da, batez ere ekainean, eguraldi onari esker. Hondarribiko hondartza da jendetsuena, 522.895 erabiltzailerekin. Aurten joera-aldaketa bat gertatu da: Debako Santiago bigarren postuan dago, 245.651 erabiltzailerekin, eta Getaria, 111.068 erabiltzailerekin, Oriokoa baino handiagoa da (103.528); Zarautz, berriz, hirugarren postuan dago, 222.433 erabiltzailerekin.

Oro har, okupazio handiko egunak ere ugaritu egin dira: "Nik Hondartzak" aplikazioak gorriz markatutako lanaldien gorakada nabarmena erregistratu du hondartza guztietan, eta adierazle horia duten egunak mantendu edo handitu egin dira hareatza gehienetan, Gipuzkoako hondartzetan herritarren erabilera handia dagoela islatuz.

Erreskate gutxiago eta segurtasun gehiago

2025eko denboraldia ixteko, % 50 jaitsi da erreskateen eta erreskateen kopurua, aurreko urtearekin alderatuta. Sorospen-zerbitzuek 161 erreskate egin zituzten guztira, eta 324 pertsonari lagundu zieten. Datu horrek hobekuntza nabarmena dakar, eta lotuta dago bai prebentzio-lanarekin, bai tresna teknologikoak indartzearekin, hala nola arrisku handieneko hondartzetako bideometriako foru-sistemarekin – Zarautz, Deba, Gaztetape (Getaria), Itzurun (Zumaia), Antilla (Orio) eta Zurriola (Donostia) –, korronteei eta olatuei lotutako arrisku-egoerak aurreratzea eta kudeatzea ahalbidetzen baitu.

Hondakin gehiago, baina gaikako bilketa handiagoa

Udan, 2024an baino % 27 hondakin gehiago bildu dira Gipuzkoako hondartzetan, baina joera oso desberdinak daude udalerrien arabera. Zarautzen (-%25,65) eta Getarian (-%19,90) behera egin du hondakin-kopuruak, erabiltzaile gehiago izan arren. Aitzitik, Mutrikun (+% 127,39), Orion (+% 70,13) eta Deban (+% 40,55) hondakinek nabarmen egin dute gora. Orion, ekainaren 13an Goierrin eta Tolosaldean izandako uholdeek eragin zuten igoera hori, hondartzara hondakin asko eraman baitzituzten.

Oro har gora egin duen arren, gaikako bilketak bilakaera positiboa izan du aurreko urtearekin alderatuta. Bereizitako ontzi arinak % 28 hazi ziren 2024aren aldean, eta, oro har, ontzien, zuraren eta beiraren gaikako bilketa hareatzetan bildutako hondakin guztien % 7 da, aurreko urtean baino % 3 gehiago. Datu horiek erakusten dute hondartzetako erabiltzaileen kontzientziazioa pixkanaka hobetzen ari dela.

Ingurumen-gorabeherak

Udan bi ingurumen-gorabehera nagusi izan dira. Alde batetik, uztailaren 28tik abuztuaren 8ra bitartean karabela portugaldarrak iritsi ziren masiboki, eta horrek 211 ziztada eta aldi baterako bainu-murrizketak eragin zituen hainbat hondartzatan, eta bandera horia altxatu zen hainbat egunez.

Bestalde, uztailera arte detektatu ez ziren baina udan zehar lagindutako hondartza guztietan agertu ziren Ostreopsis alga toxikoen presentzia. Mutrikun 65.000 zelula/L-ko gailur puntual bat erregistratu zen uztailaren hasieran, eta Hondarribian 16.500 zelula/L-ko beste bat abuztuaren hasieran. Bi beherakadak bortitzak eta azkarrak izan ziren, eta Mutrikun bakarrik gainditu zen alerta-atalasea. Nolanahi ere, denboraldi osoan ez da bainatzeko inolako debekurik erregistratu uraren kalitate txarragatik.

Ekainetik abuztura bitartean erregistratutako uraren tenperatura altuek – 22,2 ºC eta 25,7 ºC arteko maximoekin, azken hori Hondarribian – erraztu egin dute mota horretako mikroalgak ugaritzea, eta aurreko urteko balioak ere gainditu dituzte.

Herritarren inklusioa eta sentsibilizazioa

Zaintza eta Gizarte Politiketako Sailarekin lankidetzan, Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasun Sailak Hondartzak Denontzat programa jarri du martxan aurten. Programa horrek dibertsitate funtzionala duten pertsonentzako bainugela lagundua eta irisgarria eskaintzen du, eta uda honetan oso balorazio positiboa eman zaio. Guztira, 786 pertsonak erabili dute (310 Hondarribian eta 476 Getarian). Gainera, Hondarribian material birziklatuz egindako azpiegitura berri bat instalatu da, jasangarritasunaren aldeko apustuaren adibide gisa.

Sentsibilizazioari dagokionez, Emaus Gizarte Fundazioarekin batera kostaldeko udalerri guztietan ekainaren 25etik abuztuaren 24ra bitartean garatutako "Gauzateka" kanpainak ekonomia zirkularra eta hondakinen prebentzioa sustatu ditu, bigarren eskuko objektuak maileguan hartuz, tailerrak eginez eta komunitate-jarduerak eginez. Ekimen horretan 5.000 pertsona baino gehiagok eta 180 maileguk baino gehiagok hartu dute parte, eta herritarrek iraunkortasunarekiko eta ingurumena zaintzearekiko konpromiso sendoa erakutsi dute. Kanpaina horren bidez, hondakin gutxiago sortzea sustatu nahi da, lehenik eta behin materialen berrerabilera sustatuz, eta, halakorik ezean, birziklapenaren bidez kontsumo osteko kudeaketa egokia sustatuz.

"Nik Hondartzak" aplikazioaren erabilera

Nik Hondartzak aplikazioa, 2024an berritua, hondartzak kudeatzeko funtsezko tresna gisa finkatu da. Uda honetan sarrera eta deskarga gehiago izan ditu: 40.000 kontsulta eta 3.747 deskarga, hurrenez hurren. Erabilerari dagokionez, batez ere Kontxan (sarbideen % 23), Deban ( % 21) eta Zurriolan ( % 15) egin da. App-ak denbora errealean ematen du banderen, sarbideen, aparkalekuen okupazioaren eta edukieren egoerari buruzko informazioa, eta udalei aukera ematen die abisu espezifikoak aktibatzeko.

Garbiketa-zerbitzuari dagokionez, normaltasunez funtzionatu du, arratsaldeetan paperontziak husteko laguntza-talde batekin indartuta, eta udalek ez dute larrialdi-abisurik erregistratu denboraldi osoan.