910.000 kilo elikagai berreskuratu dira, 15.000 pertsona baino gehiagori laguntzeko

Aurtengo edizioak bereziki aitortzen du Mondragon Unibertsitatea, eta 2025. urtea 910.000 kilorekin ixtea aurreikusten du, 2024an baino % 4 gutxiago, aurreko urteko beherakada handiarekin alderatuta errekuperazioa sendotuz.

Hondakinak Prebenitzeko Europako Astearen esparruan, "Azken Minutua" programa aitortzeko urteko ekitaldia egin da. Ekimen hori Jasangarritasun Departamentuak eta Gipuzkoako Elikagai Bankuak sustatu dute, elikagai freskoak berreskuratzeko eta lurraldeko familia kalteberenen artean birbanatzeko.

Ekitaldian Eider Mendoza Gipuzkoako diputatu nagusiak, José Ignacio Asensio Jasangarritasuneko diputatuak eta Belén Méndez de Vigo Gipuzkoako Elikagai Bankuko presidenteak parte hartu dute.

Programan parte hartu duten 16 enpresaren lana aintzatetsi da; besteak beste, Uvesco, Eroski, Mercadona, Alcampo, Angulas Aguinaga, Patatero Solidarioak, Carrefour, Eceiza Etxea, Brioche Pasquier Recondo, Urkabe Benetan, Aldi, Super Amara, Kaiku Km 0, Sistiaga Lasa Vending Group, Natra Oñati eta Frutas Landetxa.

Gainera, bi sari berezi eman zaizkie Goenaga Esnekiak eta Gesalaga Okelani, eta aipamen berezia egin zaio Mondragon Unibertsitateari, programaren jatorrian duen funtsezko eginkizuna aitortzeko.

Eider Mendoza diputatu nagusiak adierazi duenez, “Azken Minutua ekimenak % 100ean islatzen ditu lurraldeak eta gipuzkoar guztion artean -herritar, erakunde, elkarte eta enpresa- osatzen dugun komunitatearen ezaugarri diren elkartasun, lankidetza eta jasangarritasun balioak. Pertsona askori laguntzen dio programa honek, kontzientzia eta ekimen soziala eta ekologikoa sortzen ditu eta lankidetzatik sustatzen jarraitu behar dugu”, azpimarratu du, eta eskerrak eman dizkie aitortutako enpresei, Mondragon Unibertsitateari eta Elikagai¡ Bankuari, euren “konpromiso komunitarioagatik”.

Jasangarritasuneko diputatu José Ignacio Asensiok nabarmendu duenez, “Azken Minutua programa erakundeen, enpresen eta gizarte-entitateen arteko lankidetzak gizarte bidezkoago eta jasangarriago baterantz aurrera egiteko aukera ematen duen adibide bat da”. Azpimarratu duenez, “elikagaien alferrik galtzea geldiaraztea ingurumenarekin, elkartasunarekin eta justizia sozialarekin lotutako kontua da”, eta gaineratu duenez, “berreskuratutako elikagai kilo bakoitza aukera bat da gehien behar dutenei laguntzeko eta kontsumo-eredu arduratsuagoa eraikitzeko”.

Asensiok berariaz eskertu die Elikagai Bankuari eta enpresa laguntzaileei beren “etengabeko konpromisoa, Gipuzkoa pertsonen ongizatearekin eta planetaren babesarekin solidarioa, kontzientea eta konprometitua dela erakusten duena”.

Belen Méndez de Vigo Gipuzkoako Elikagai Bankuko presidentearen ustez, “elikagaiak alferrik galtzearen aurkako lege berriak erronka argia ezartzen digu: botatzen den janaria ahalik eta gehien murriztea eta gehien behar dutenengana aprobetxatzen dela ziurtatzea. Elikagai Bankutik dagoeneko laguntzen duten enpresak aitortu nahi ditugu; dohaintzak modu seguru eta eraginkorrean egitea posible dela eta gure lurraldea erantzukizun sozialean aurrera doala erakusten dute. Guretzat harro egoteko modukoa da bide fidagarri bat eskaintzea, trazabilitatearekin eta desgrabazio ziurtagiriekin, elikadura kate justuago eta jasangarriago bat errazten duena”.

Gipuzkoan jaiotako eredu aitzindaria

2007an, orduko Garapen Jasangarriko Departamentuaren ekimenez, Mondragon Unibertsitateak bideragarritasun-azterlan bat egin zuen, Boloniako Last Minute Market eredua Gipuzkoara egokitzeko. Elikagai galkorrak biltzeko eta birbanatzeko sistema horrek inspiratu zuen egungo "Azken Minutua" programa abian jartzea. Horregatik, eta 2025eko Bilketa Handiaren irudian lagundu duelako, unibertsitateak aipamen berezia jaso du edizio honetan.

Programaren datuak

Gaur egun, «Azken minutua» programak 623.210 kilo elikagai berreskuratu ditu, eta 910.000 kilo inguruko proiekzioa du urte amaierarako. Horrek esan nahi du % 4ko murrizketa izan dela 2024arekin alderatuta, eta zifra horrek hobekuntza nabarmena erakusten du iaz erregistratutako % 12ko beherakadarekin alderatuta. Beherakadaren geldialdi horrek programaren finkapena eta enpresa laguntzaileen konpromiso jarraitua berresten ditu.

Aldi berean, Gipuzkoako Elikagai Bankuak 15.111 pertsona artatzen ditu gaur egun, eta 2024aren amaieran 17.202 pertsona ziren. Murrizketa hori egoera ekonomikoaren eta enpleguaren hobekuntzari egotzi zaio. Elikagaiak hilero emateko programan, onuradunen kopuruak egonkor jarraitzen du, 15.046 pertsona baitira (2024an 15.182 ziren), hau da, Gipuzkoako biztanleriaren % 2,07.

Pertsona bakoitzak 11 kilo elikagai inguru jasotzen ditu hilean, nutrizio-osaera hobearekin, dohaintzen bidez finantzatutako patatak eta arrautzak etengabe gehitzen direlako.

"Azken minutua" programari buruz

"Azken minutua" programa 2009an jarri zen abian, eta Gipuzkoako Elikagai Bankuak kudeatzen du, Jasangarritasun Departamentuaren laguntzarekin. Helburua da banaketa-kateetako eta ekoizpen-enpresetako elikagai freskoen soberakinak berreskuratzea – saltzeko egokiak ez diren arren, guztiz kontsumigarriak izaten jarraitzen duten produktuak –, kalteberatasun-egoeran dauden pertsonak artatzen dituzten erakundeen artean birbanatzeko. Horrela, programak aldi berean laguntzen du elikagaien alferrik galtzea murrizten, gizarteratzea bultzatzen eta Gipuzkoan kontsumo-eredu arduratsuagoa sustatzen.