Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentuak Ipuscuako Agiriak webgunea aurkeztu du, eskuizkribu historikoen irakurketari adimen artifiziala aplikatzen dion zerbitzu aitzindaria

Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentuak Ipuscuako Agiriak proiektua eta webgunea aurkeztu ditu gaur goizean prentsaurrekoan. Ekimen berritzailea da eta adimen artifiziala erabiltzen du eskuizkribu historikoen irakurketa eta kontsulta errazteko. Ekitaldian izan dira Goizane Álvarez, Kulturako diputatua; Ramon Martin, Artxiboen eta Dokumentu Ondarearen Zerbitzuko burua; Maider Etxagibel, Gipuzkoako Artxibo Orokorreko arduraduna eta Luis Morró, Transkriptorium enpresako ordezkaria.

Álvarezek azpimarratu duenez, "Ipuscuako Agiriak proiektuarekin garai berri bat ireki dugu teknologiaren eta memoria kolektiboaren arteko harremanean. Adimen artifiziala guztion ongiaren zerbitzura jartzen da, ezagutzaren eta gardentasunaren zerbitzura. Gure dokumentu-ondarerako sarbidea demokratizatzen dugu, edonorentzat eta edonondik eskuragarri egiten dugu, oztopo tekniko eta ekonomikorik gabe”.

Kultura Departamentuak bultzatutako proiektua Gipuzkoako Foru Artxibo Historikoek garatu dute, Transkriptorium AI SL enpresarekin lankidetzan. Valentziako startup bat da, Valentziako Unibertsitate Politeknikoko Patroiak eta Giza Hizkuntza Ezagutzeko Zentro Teknologikotik sortua.

Probabilitate-indexazioko eta ikaskuntza automatikoko teknologiaren aplikazioari esker, sistemak aukera ematen du testu-bilaketak zuzenean egiteko eskuz idatzitako milaka orrialdetan, orain arte paleografiako ezagutza konplexuak eskatzen zituzten dokumentuetako informazioa eskuragarri jarriz. Gaur egun, Gipuzkoako Batzar Nagusien eta Aldundien XVI. eta XX. mendeen arteko akten 220.000 orri baino gehiago indexatu dira, Gipuzkoako autogobernuaren lau mendetako historia.

Ezagutzaren eta ikerketaren zerbitzura dagoen tresna

Zerbitzu berria ikertzaileen eta herritarren lana errazteko sortu da, akta historikoetan zuzeneko bilaketak egiteko aukera emanez, milaka orrialdeko irakurketa linealak egin beharrik gabe.

Sistemak, transkripzioak ez ezik, hitzen edo kontzeptuen kokapen probabilistikoa ere eskaintzen du, erabiltzaileak aukeratutako ziurtasun-mailaren arabera doitu daitekeena. Adibidez, "gaixotasun", "Oiartzun" edo "kirol" terminoak agertzen diren dokumentu guztiak kontsulta daitezke, mendeetan zehar lurraldeak eta erakundeek izan duten bilakaeraren zeharkako ikuspegia eskainiz.

Proiektua hainbat fasetan egituratu da. Lehenengoan, XVIII. mendetik XX.era bitarteko eskuz idatzitako akten 195.000 irudi tratatu dira; bigarrenean, XVI. eta XVII. mendeetako 25.000 orrialde transkribatuak gehitu dira; eta, gaur egun, hirugarren fase bat garatzen ari da, XIX. mendearen bigarren zatiko eta XX. mendeko akta inprimatuetan oinarrituta.
Emaitza, etengabeko bilakaeran dagoen zerbitzu bat da, kontsulta berri bakoitzarekin "ikasten" duena eta pixkanaka bere interpretazio-gaitasuna fintzen duena.

Gipuzkoako dokumentu-ondarea zabaltzeko beste urrats bat

Ipuscuako Agiriak aurrerapen berri bat da, ibilbide luzeko artxibo-politika baten barruan.  Proiektu hau ez zen posible izango Gipuzkoako Foru Artxiboek —eta, bereziki, Gipuzkoako Artxibo Orokorrak— azken berrogei urteetan deskribapen, digitalizazio, zaharberritze eta zabalkundean egindako aurretiazko lanik gabe.

Ipuscuako Agiriak Gipuzkoako Artxibo Atariak hasitako lana osatzen du. 2016az geroztik, atari horrek foru artxiboetan gordeta dauden dokumentuen 800.000 erregistro deskribatzaile eta 4 milioi irudi baino gehiago biltzen ditu. Zerbitzu berri honek beste pauso bat ematen du dokumentu-ondarearen hedapenean, eta XVI. mendetik XX. mendera arte Gipuzkoako historia egituratu duten erakundeen aktek jasotzen duten informaziorako sarbidea zabaltzen du.

Bihar, asteartea, urriak 21, Gipuzkoako Artxibo Orokorrak (Tolosa) ateak irekiko ditu prentsarako bisita gidatuak eskaintzeko eta sistemaren funtzionamendua bertatik bertara erakusteko.