Metrex 2025-en udazkeneko konferentziak MUGI sistema, Vía Irun edo Gipuzkoako bizikletaren estrategia mugikortasun jasangarriaren eta hiri-berroneratzearen praktika egoki gisa aztertuko ditu gaur Ficoban

Europako berrogeita hamar ordezkari baino gehiago bildu dira ostegun honetan Irungo Ficoba erakustazokan. Bertan, Europako Metrex sarearen 2025eko Udazkeneko Konferentzia egin da, kontinente zaharreko 50 metropoli-area baino gehiagoz osatutako sarea. Topaketak aukera eman dio Europari Gipuzkoa mugikortasun jasangarria edo hiri-berroneratzea bezalako arloak nola lantzen ari den ezagutarazteko, MUGI sistema, Vía Irun proiektua edo Gipuzkoako bizikletaren estrategia bezalako proiektu berritzaileekin, besteak beste.
Mugikortasuneko, Turismoko eta Lurralde Antolaketako diputatu Azahara Domínguezek, anfitrioi gisa aritu denak, Gipuzkoako lan egiteko moduaren balioa nabarmendu du. "Harro egon gaitezke herri apal eta diskretua izateaz, ekintzak hitzak baino nahiago dituen jende langilea izateaz. Gauzak zaratarik gabe egiteagatik ezagutzen gaituzte, baina ondo egiteagatik. Lan gogorrak, zorroztasunak eta lankidetzak definitzen gaituzte, eta urteetan zehar gure lurraldea eratzen joan dira. Eta, hain zuzen ere, bizitza eta jarduera publikoa ulertzeko modu horrek, aukera eman digu mugikortasun iraunkorra eta lurralde-plangintza sustatzeko politiketan erreferentziazko lurralde bihurtzeko", nabarmendu du eta gogorarazi du MUGI sistema, Vía Irun edo Gipuzkoako bizikleta-estrategia bezalako apustuak nabarmentzen direla "ondo egindako lanagatik, zorroztasun teknikoagatik eta politika pertsonen bizitza hobetzeko tresnatzat hartzeagatik".

MUGI sistema: garraio publikoa sustatzeko eta demokratizatzeko modua
Azahara Domínguez, Gipuzkoako Garraioaren Lurralde Agintaritzako (GGLA) presidentea ere badena, MUGI sistemaren funtzionamendua eta ontasunak erakusteaz arduratu da. Gogorarazi duenez, sistema hori "beste bi euskal lurraldeak ez ezik, Espainia osoak ere begiratzen duen ispilua da".
Azaldu duenez, pandemiaz geroztik Europan garraio publikoaren erabilera atzera egiten ari den testuinguru batean, Gipuzkoako egoera guztiz desberdina da, eta 2024an erabileraren errekor absolutua ezarri zen, MUGI sistemaren barruan guztira 88,3 milioi bidaia egin baitziren, eta horietatik hamarretik zortzi baino gehiago (75,3 milioi) txartel horrekin ordaindu dira. Diputatuak uste du arrakasta hori, hein handi batean, "MUGIri esker" izan dela. "Hobarien politikari eta MUGIk eskaintzen dituen abantaila guztiei esker, ezarri zenetik, eta pandemia izan ezik, garraio publikoaren erabilera indartu egin da Gipuzkoan. Erabileragatiko eta kolektibo bereziengatiko beherapenek, baita beste abantaila batzuek ere, hala nola hamabi urtetik beherakoen doakotasunak edo desgaitasunen bat duten pertsonei laguntzen dieten pertsonen doakotasunak, garraio publikorako sarbidea demokratizatzea ahalbidetu digute, herritar guztientzat eskuragarria izatea eta, beraz, pertsona guztiek, non bizi diren edo errenta edozein izanda ere, aukera-berdintasuna izatea", nabarmendu du diputatuak.

Vía Irun: hiria berroneratzeko proiekturik handiena
Cristina Laborda Irungo alkateak Vía Irun aurkeztu du, "Gipuzkoako hiri-eraldaketa eta -berroneratze proiekturik handiena".
Cristina Laborda alkatearen hitzetan, "proiektu hau trena iritsi zenetik gure hirian egin den hiri-berroneratze operazio handiena da, eta dagoeneko Gipuzkoaren etorkizun ekonomiko eta sozialerako mugarri estrategikoetako bat da. Jarduera abangoardista eta jasangarriaz ari gara, pertsonen bizi-kalitatea erdigunean jartzen duena, garapen ekonomiko berritzailea bultzatzen duena eta kalitatezko enplegua sortzea helburu duena ". "Irungo bidea, ez da hirigintza-proiektu bat bakarrik. Hiriaren ikuspegi partekatua da. Irun etorkizunari begira dauden hirien Europako mapan jartzen duen berrikuntzaren, ekonomia iraunkorraren eta hiri-eraldaketaren eredua ", gaineratu du.
Gipuzkoako bizikletaren estrategia: mugikortasun aktiborako azpiegiturak
Bestalde, Jasangarritasun departamentuko goi teknikari den Edorta Berguak azaldu du Gipuzkoak 25 urte daramatzala lanean eguneroko joan-etorrietan bizikletaren erabilera errazteko. Ildo horretan, gogora ekarri du oinez egindako joan-etorriak guztien % 40 baino gehiago diren bitartean (ibilgailu pribatuan egindako joan-etorrien maila berean), bizikletaren erabilera % 2,3 baino ez dela, nahiz eta "azken urteetan gorakada izan den".
Hala, 2025-2032 Bizikletaren Estrategiaren helburua urte horretarako % 5eko langara iristea da. Gogorarazi du gaur egun 433 kilometro bizikleta bide daudela eta 2025 eta 2027 artean 48 milioi euroko inbertsioa aurreikusten dela estrategia horretan aurrera egiten jarraitzeko. "Gipuzkoan bizikletaren erabilerarako ingurune seguru eta erakargarriak eskainiko dituzten araudi, plangintza, zerbitzu eta azpiegitura sare batez osatutako bizikleta sistema integral bat ezartzea lortu behar dugu", adierazi du.

Euskadiko Mugikortasun Iraunkorreko Plana: mugikortasun garbia eta oztoporik gabea
Susana García Chueca Mugikortasun Iraunkorreko sailburuak gogorarazi duenez, Euskadiko berotegi-efektuko gasen isurketen % 36 errepideko garraioak eragiten ditu. Horregatik, egoera horri aurre egiteko, bere sailak Mugikortasun Iraunkorreko Plan bat onartu du hamar urterako perspektibarekin, eta plan horrek "Euskadiko mugikortasunean eraldaketa garrantzitsuak aurreikusten ditu, bai ibilgailu pribatuaren elektrifikazioaren ikuspegitik, bai garraio publikoaren ikuspegitik, abiadura handiko trena martxan jartzearekin batera, uste baitugu mugikortasun publikoaren mapa intermodala berrantolatuko duela eta distantzia jakin batzuetarako aireko modua birdimentsionatuko duela, adibidez".
"Datozen urteetan emango den eraldaketa sakonaren aurrean, gure ikuspegia da bermatzea pertsonek mugikortasuna beste elementu bat bezala erabili ahal izango dutela igogailu soziala aktibatzeko, fisikoki urrun egon daitezkeen aukerak eskura izateko", gaineratu du.

Mugikortasun Iraunkorraren Legea: mugikortasuna eskubide gisa
Azkenik, Garraioen eta Mugikortasun Iraunkorraren estatu-idazkari José Antonio Santanok gogorarazi du EB osatzen duten herrialdeek 2050erako klimatikoki neutroak izateko konpromisoa hartu dutela, eta, horretarako, ezinbestekoa dela garraioan jardutea. Horregatik, Espainiako Gobernuak Mugikortasun Iraunkorraren Legea bultzatu du, "mugikortasuna pertsonen eskubidetzat aitortzeko eta, horrela, botere publikoak bermatzaile bihurtzeko, dela garraio publikoaren bidez, dela mugikortasun partekatuko edo elkarlaneko zerbitzuen bidez, dela dirulaguntzen bidez".
Eta, testuinguru horretan, Garraio eta Mugikortasun Jasangarriaren Ministerioa Txartel Bakarraren Programa bultzatzen ari da, 2026an hori egia izan dadin. "Helburua argia da: edozein pertsonak lurralde batetik bestera hainbat garraiobide erabiliz bidaiatu ahal izatea erraztea, tokiko garraio-titulua erabiliz — MUGI txartela, esaterako — eta jatorrizko lekuan izango lituzkeen eskubide berberak izatea; asmoa da leku guztietan etxean bezala bidaiatu ahal izatea, garraio publikoaren erabilera errazteko", amaitu du.