Jasangarritasun Departamentuak "balioa konektatzea eta hondakina deskonektatzea" eskatzen du Hondakinak Prebenitzeko Europako Astean, berrikuntza, inklusioa eta gizarte-konpromisoa uztartzen dituena

Gipuzkoako Hondakinak Prebenitzeko Europako Asteak hiru berrikuntza handi ditu: Berrerabilera Sanitariorako Prestakuntza Zentroa, "Soberakinak birbanatzeko ereduak" proiektua eta hondakinak objektu berri bihurtzen direla zuzenean erakutsiko duen birziklatze parte-hartzaileko laborategi bat.

José Ignacio Asensio: “Aste honetan, hondakinek duten balioan jarri nahi dugu arreta, enplegua, inklusioa eta ongizatea sortzeko duten ahalmenean. Balioa konektatzea ez da arazo gisa begiratzea, aukera gisa baizik; izan ere, benetako hondakina da gizarte gisa dugun potentziala ez aprobetxatzea etorkizun jasangarriagoa, inklusiboagoa eta solidarioagoa eraikitzeko”.

“Konektatu balioa, deskonektatu hondakina” lelopean, 2025eko Hondakinak Prebenitzeko Europako Asteak ikuspegi berri batetik begiratzera gonbidatzen ditu hondakinak: duten baliotik eta horiek dakarten aukeratik. Gipuzkoan, ikuspegi hori proiektu zehatzetan islatzen da. Proiektu horiek erakusten dute ekonomia zirkularra ez dela teoria bat, baizik eta praktika erreal bat, enplegua, berrikuntza eta ongizatea sortzen dituena, eta dagoeneko lurraldeko BPGaren % 10 eta 10.000 lanpostu hartzen dituena.

Edizio hau hiru berrikuntza nabarmenekin iritsi da: Berrerabiltzeko Prestakuntza Zentro Sanitarioa abian jartzea, helburu sozialetarako material ortopedikoa berreskuratzeko; Axular Lizeoaren proiektu pilotua, Ausolanekin eta Basque Culinary Centerrekin batera, eskola-jantokietan elikagaiak alferrik galtzea prebenitzen duena; eta GK Recycling karparen barruko zuzeneko birziklatze-laborategia, non bisitariek plastikoak objektu berri bihurtzeko prozesua esperimentatu ahal izango duten.

Jasangarritasun Departamentua da edizio berri honen buru. Hezkuntza, berrikuntza eta konpromiso soziala uztartzen dituzten hamaika jarduera ditu, azaroaren 21etik abenduaren 1era bitartean, lurraldeko hainbat tokitan. Ekintza bakoitza bat dator hondakinen hierarkia-mailekin — prebentzioa, berrerabilera eta birziklatzea —, eta jasangarritasunaren hiru dimentsioak islatzen ditu: ingurumenekoa, ekonomikoa eta soziala.

Jasangarritasuneko diputatu José Ignacio Asensiok azpimarratu duenez, “aste honetan, hondakinek duten balioan jarri nahi dugu arreta, enplegua, inklusioa eta ongizatea sortzeko duten ahalmenean. Balioa konektatzea ez da arazo gisa begiratzea, baizik eta planetarekin eredu ekonomiko bidezkoagoa, solidarioagoa eta errespetuzkoagoa eraikitzeko aukera gisa begiratzea”.

Prebentzioa: hondakinari aurrea hartzea

Prebentzioa hondakinen hierarkiaren lehen lehentasuna da, eta aurtengo programazioaren ardatz nagusietako bat. Jardueren artean, Axular Lizeoaren proiektu aitzindaria nabarmentzen da. Proiektu hori Ausolanekin eta Basque Culinary Centerrekin batera garatu da, eta eskola-jantokietan elikagai-soberakinak birbanatzea sustatzen du, izozte seguruko sistema baten bidez eta Gipuzkoako Elikagai Bankuari modu kontrolatuan emanez. Proiektuak berrikuntza, elikagaien segurtasuna eta konpromiso soziala konbinatzen ditu, eta beste ikastetxe batzuentzat erreplika daitekeen eredu gisa planteatzen da.

Elikagaien arloan, «Gastronomia jasangarri baterantz: berrikuntza eta lankidetza ekintzan» jardunaldia ere egingo da GOen. Bertan, hub-ek eta living lab-ek elikadura-sistema erresilienteago baterako irtenbide jasangarriak sortzeko dituzten aukerak jorratuko dira.

Mater Museoarekin batera bultzatutako Zero Zabor Uretan kanpainak azken topaketa bat izango du euskal kostaldean barrena, itsas zaborren aurkako borrokaren inguruan 500 erakunde baino gehiago batu dituen ekimen baten emaitzak partekatzeko. Azkenik, "Azken Minutua" aitortzeko ekitaldia egingo zaie Gipuzkoako Elikagai Bankuaren enpresa laguntzaileei, elikagaiak berreskuratuz eta birbanatuz hondakinak murrizten laguntzen baitute.

Berrerabilera: bigarren bizitzak ematea

Berrerabilera izango da edizio honen beste zutabeetako bat, produktuen bizitza baliagarria luzatzeko gizarte- eta ingurumen-potentziala erakusten duten ekimenekin. Berrerabiltzeko Prestatzeko Zentro Sanitarioak, zeina Espainiako Anputatuen Elkarte Nazionalarekin (ANDADE) batera aurkeztuko baita, lan-ildo berri bat irekiko du material sanitarioa eta ortopedikoa berreskuratzeko eta balioztatzeko. Proiektu honek ingurumenaren jasangarritasuna eta anputazioak dituzten pertsonen gizarteratzea batzen ditu, eta berrikuntza aitzindaria da estatu mailan.

Bestalde, Emaus Gizarte Fundazioak eta Koopera Servicios Ambientales enpresak tamaina handiko hondakinak berrerabiltzeko Urnietako instalazioaren ateak irekiko dituzte, eta erakutsiko dute materialak konpontzeak eta berregokitzeak enplegu inklusiboa sortzen eta zabortegira bideratutako hondakinen bolumena murrizten laguntzen dutela.

Eta, aurten ere, Moda Jasangarriaren Desfileak bere hamargarren edizioa egingo du Naturkliman, moda zirkular eta arduratsuaren erreferente gisa sendotuz. Lurraldeko hamaika diseinatzaile eta markek berrerabilitako materialekin egindako sorkuntzak erakutsiko dituzte, tokiko talentua eta ekoizpen etikoa aldarrikatuz.

Birziklatzea: hondakinak baliabide bihurtzea

Birziklapena ere protagonista izango da GK Recycling karparekin, zeinak Donostiako Okendo plaza ingurumen-, gizarte- eta hezkuntza-jasangarritasuneko laborategi bihurtuko baitu. Aurten, bi berrikuntza handi ditu: batetik, plastikoak birziklatzeko zuzeneko laborategi bat, Sutargik kudeatua, parte-hartzaileek material birziklatuekin objektuak sortu ahal izateko, eta, bestetik, Naturklimaren Materiategi Lab, Gipuzkoako material zirkularren lehen liburutegia.

Multzo hori osatzeko, "Ekonomia zirkularra modelatzen" erakusketak eskulturen bidez birziklatzeari eta jasangarritasunari buruz duten ikuspegia islatzen duten Lanbide Heziketako ikasleen obrak ezagutuko ditu.

Zeharkakotasuna eta inklusioa: jasangarritasuna giza aurpegiarekin

Afari solidario eta jasangarriak, Mahaia sukaldarien kolektiboarekin eta Basque Culinary Centerrekin batera antolatuak, zero kilometroarekin, ekoizpen ekologikoarekin eta elikagaien xahuketaren aurkako borrokarekin konprometitutako ekitaldi batean bilduko ditu chefak, gizarte-erakundeak eta herritarrak. Bilketa osoa Gipuzkoako Elikagai Bankuari bideratuko zaio, jasangarritasunaren balio soziala indartuz.

Gainera, Emakumeak eta Jasangarritasuna saria emango da, ekonomia zirkularraren eremuan proiektu eraldatzaileak bultzatzen dituzten emakumeen lidergoa aitortzeko. Sari horrekin, Jasangarritasun Departamentuak genero-berdintasunarekin eta trantsizio ekologikoan emakumeen parte-hartzearekin duen konpromisoa indartzen du.

Asensioren hitzetan, “jasangarritasuna erreala izango da soilik soziala bada. Berdintasuna, inklusioa eta justizia soziala etorkizuneko ekonomia berde baten ardatz gisa integratzen dituen eredu bat eraiki behar dugu”.

2025eko Hondakinak Prebenitzeko Europako Asteak Jasangarritasun Departamentuak etorkizun bidezkoago eta arduratsuago batekin duen konpromisoa islatzen du. Ekonomia, ingurumena eta gizarte-kohesioa lotzen dituzten proiektuen bidez, Gipuzkoak aurrera egiten du hondakinek arazo izateari utzi eta aldaketaren eragile bihurtzen den eredu baterantz.