Mehatxatuak

Gipuzkoako landare mehatxatuak

Kasu gehienetan, egoera konkretuetan bizitzera egokitutako landareak dira eta gutxi dago gure Lurraldean. Estuarioetako ekosistemak, esate baterako, kostaldeko padura eta hareatzak, edo barnealdeko hezeguneak horren adibide egokiak dira. Gainera, mendikate garaienak, Aizkorri edo Aralar kasu, populazio oso txikia duten eta, zenbaitetan, mehatxupean dauden espezie endemiko askoren aterpe dira.

Oso populatua dagoen lurralde batean, Gipuzkoan, egoera horren arrazoi nagusia gizakiaren jarduna da, habitat naturalak hondatzea ekartzen duena eta, horrenbestez, baso espezieen populazioa murriztu egiten dira, desagertzeraino iritsi daitezkeelarik.

Haranaren sakoneran garraioko azpiegitura handiak biderkatu, urbanizazioak hedatu eta industrialdeak finkatzearen nahiz aisia eta atsedenerako erabilera eta instalazioak ezartzearen ondorioz, partzelazioa gertatu eta habitat naturalak kaltetu egiten dira, eta horiek dira espezieak urritzearen lehen arrazoia, baso espezieak desagertzeraino, besteak beste, Astragalus bayonnensis, Otanthus maritimus eta Zostera marina espezieekin Gipuzkoan gertatu bezala.

Bestalde, bere kokapen geografikoaren eta lurraldearen ezaugarri den klima onaren ondorioz, lurraldea espezie exotiko askoren inbasiopean dago bereziki, gaur egun, oso habitat adierazgarriak inbaditu dituztenak, esate baterako, paduretan (Baccharis halimifolia), ibaiertzetan (Fallopia japonica) edo larreetan (Paspalum dilatatum).

Fenomeno horiek larriagotu egin litezke bizi dugun klima-aldaketaren ondorioz, gure floran eragin berezia izan dezakeena.

Espezie horiek babestu eta horien galera ekiditeko, Gipuzkoako Foru Aldundiko Landa Ingurunearen Garapeneko Departamentuak programa hau garatzen du, bi esku-hartze motarekin, ‘in situ’ eta ‘ex situ’ kontserbaziorako, hurrenez hurren.

Landareak beren habitatean babestu edo kontserbatzea “in situ”

Hitz lauz, ingurune naturalean beren biziraupena ahalbidetzen duten baldintzak mantentzea da helburua.

Horretarako, mehatxupean dauden espezieak zer-nola banatuta dauden, beren populazioen kontserbazio-egoera, horien arrarotasuna azal dezaketen arrazoiak eta bizirauten duten populazioen gaineko mehatxuak ezagutzea derrigorrezkoa da.

Behin mehatxuak ezarrita, mehatxupeko espezieak berreskuratzeko hartu beharreko neurriak zehaztu ahal izango dira, horien populazioen egungo eta etorkizuneko bideragarritasuna bermatzen saiatuz eta, orokorrean, Lurraldeko flora ondarearen kontserbazioa zainduz.

Espezieak garatu eta ugaltzeko dituen premiak sakonki ezagutzea da horiek bizi diren lekuetan burutzeko balizko esku-hartzeak zehazteko oinarria.

Landare horietako gehienak oso baldintza zehatzetan bizitzeko egokituta daude, mikroklimak dituzten habitatetan edo oso lurzoru mota jakinetan: kostaldeko hareatzak, errekastoen ertzak, zohikaztegiak, harkaitzak eta abar, eta giro horietan edozein aldaketak horien desagerpena ekar dezake.

Espezie horiek bizi diren lekuak babestea, horien biziraupena ahalbidetzen duten baldintzak alda ez daitezen ahalegintzea edo aldaketak izan diren lekuetan ekosistema horiek berreskuratzea beren kontserbaziorako ezinbesteko ekintzak dira.

Mehatxupeko espezieen jarraipena

Mehatxatutako Espezieen Euskal Katalogoan jasotzen den taxon kopuru handia ikusita, bakoitzaren populazioa berrikusi da, premia handiena zutenak zehaztuz irizpide hauen arabera:

• Gipuzkoan populazio bakarra edo, gehienera, 2 indibiduo gutxirekin

  Duna eta padurak

  Alyssum loiseleurii susp. Loiseleurii, Festuca vasconcensis, Galium arenarium, Herniaria ciliolata subsp.robusta, Honckenya peploides, Koeleria albescens, Limonium humile, Medicago marina, Zostera noltii.

  Kostaldeko hezeguneak eta muinotarrak

  Carex strigosa, Cladium mariscus, Drosera intermedia, Spiranthes aestivalis, Thelypteris palustris.

  Larreak eta mendietako hezeguneak

  Arnica montana, Aster alpinus, Carex hostiana, Menyanthes trifoliata, Nigritella gabasiana, Trollius europaeus.

  Basoak

  Carpinus betulus, Prunus lusitanica, Prunus Gadus, Quercus coccifera, Sorbus hybrida, Ulmus laevis.

• Ondare erantzukizuna: eremu mugatuko endemismoak edo espezieak (Directiva Hábitats)

  Aconitum variegatum subsp. Pyrenaicum, Armeria euscadiensis, Descurainia tanacetifolia subsp. Suffruticosa, Geranium cinereum, Lathyrus vivantii, Soldanella villosa, Trichomanes speciosum, Woodwardia radicans.

• Beren biziraupena arriskuan ipini duten esku-hartzeen eraginpean daudenak

  Daphne cneorum.

Landareak beren habitatean babestu edo kontserbatzea “ex situ”

Helburu horretarako 2 tresna ditugu erabilgarri:

• “Gipuzkoako Germoplasma Bankua”, haziak eta landareen zatiak gordetzeko misioa duena, natura desagertuz gero horien kontserbazioa bermatzeko moduko baldintzetan mantentzeko edo, beharrezkoa balitz, populazio naturalak indartzeko.
• Iturrarango Lorategi Botanikoa, non mehatxupeko espezieen populazioetatik jasotako landare biziak kontserbatuko baitira.

Estekak

Natura ondareari eta biodibertsitateari buruzko legeria

Euskal Autonomia Erkidegoko flora baskular mehatxatua