Organistak gaur egun

Gaur egungo organisten gehiengoa adinekoa da, eta gaztetan ikasitako lanbidean jarraitzen dute.

Horien artean aipagarrienetako bat Simon Artozabal da (Antzuola 1907-10-28). 18 urte zituela Olaran zurrategian hasi zen lanean (eta bertan hartu zuen erretiroa, 65 urte zituela). Ordurako, pianoa eta solfeoa ikasi zuten bere aitarekin (15-16 urterekin, Eslava metodoaren 1. eta 2. maila). Eta Roke Irizar organista eta alondegizainarekin, pedal bidez eragindako harmonio zahar bat jotzen ikasi zuen. Geroago, 1930ko hamarkadan, eskuzko palanka bidezko organoa jotzen hasi zen. Hiru urte geroago, organo horri motorea jarri zioten.

Lanegunetan, meza irakurria izaten zen, eta igandetan “meza nagusia, hiru apaiz eta bezperekin", organoak eta abesbatzak lagunduta. Harmonio zuten ermita batzuetara ere joaten zen jotzera. Egoera asko aldatu den arren, Simon Artolazabal, 90 urte baino gehiagorekin, oraindik ere Antzuolako organista da. Bere bizitza luzean zehar, Antzuolako gazteei solfeoa erakutsi die bere etxean bertan, oraindik gordeta daukan piano baten laguntzaz. Horrez gain, 20 kantari inguruko abesbatzak ere eratzen zituen (4 lehen tenore, 3 bigarren tenore, 4 edo 5 baxu; eta 8 eta 10 soprano artean). Txistularia eta musika bandako irakaslea ere izan da. Betidanik partiturak eskuz idatzi izan ditu (eta oraindik ere bai). Guztira ehunaka partitura ditu gordeta.

Garai batean organista askok ez bezala, Simonek ez zuen inoiz gauzetan kobratu. Ohikoena eskubideak zeritzonak ziren, hau da, bataio, ehorzketa eta hileta bakoitzeko 8 (1, 2. edo 3. mailakoa) diru kantitate jakin bat ordaintzen zitzaion organistari. Gaur egungo soldata, urteko 50000 pezeta dira.

“Apaiz asko pasatzen” ikusi ditu, Antzuolan guztira lau apaiz izatera iritsi baitziren (hiru parrokian eta bat maristetan). Gaur egun apaiz bakarra dago herrian, eta Bergaran bizi da.

Organistaren lanbideak, Simon Artolazabalek egiten zuen bezala, familia bizitza asko baldintzatzen zuen, joan-etorri asko egin behar baitzituen.

Joxe Elizburu (1914-01-29) betidanik egon da Azpeitiko Soreasuko San Sebastian parrokian, hasiera batean Julian Barrenetxea maisuak zuzentzen zuen tiple eskolanian, eta geroago behin-behineko organista gisa 30 urte baino gehiago. Lanbidea Barrenetxea maisuarekin ikasi zuen, eta hau ordeztu zuen parrokian organista gisa. Organista baten semea da, eta lanbidea inork gutxik bezala maite du. Gaitasun fisikoa izaten jarraitzen duen bitartean, behintzat, lanean jarraituko duela dirudi.

Benito Etxabek 70 urte ditu, eta berrogeita hamar baino gehiago daramatza San Migel de Artadin. Gure organisten trebakuntza eta garapenaren adibide garbi bat da. Gloria Abandak egindako elkarrizketa batean, (El Diario Vascon 1991ko uztailaren 14an argitaratua eta Javier Carballok utzitakoa), honakoa dio: “gerra ostean elizara joaten zen Nemesio Etxaniz apaizarekin kantatzen ikastera. Handik gutxira, kanpora bidali zuten (haren disidentzia politikoa ezaguna baitzen)". Organista gisa hura ordezkatzeko aukeratu zuten. Organoan gehiago trebatzeko, astean hirutan Zumaiako Don Angel organistaren etxera joaten zen. Organo-ikasketak Donostian amaitu zituen "Tedeuma jotzen ikasi nuenean ez nintzen itzuli”. 16 urte zituela San Migeleko organista bihurtu zen.

Harmonio zaharra oso zaharra dela diote. Benitok gogoan du nola bere aitak kontatzen zion "bizkar gainean soka batzuekin zamatzen zutela, eta gero gabarra batera jaisten zutela, ibaia gurutzatu eta San Lorentzoko eta Ibaiñarrietako ermitetan jotzeko".

Etxabek organista lanak baserriko lanekin batera egin du, eta "bizitza guztian ez dela igande batean ere elizara faltatu, ezta gaixorik egonda ere, nahiz eta urte osoan irabazitakoarekin otordu oparo bat besterik ezin duen egin".

Juan Maria Aizpuruak 72 urte ditu, eta 45 urte daramatza Itziarreko organista gisa lanean, ezer ere kobratu gabe (nahiz eta azken 28 urteetan Donostian bizi izan den). Bere aburuz, ia organista guztiek, salbuespen eta aldaketa guztiak kontuan hartuta, Simon Artolazabalek bezala ikasi zuten lanbidea eta bete beharreko eginbeharrak egiten. Lanbide hori beste lan batzuekin batera egin behar zutenez, lan horiek liberalak izaten ziren, ordutegi finkorik gabekoak, industriako ordutegiak ez bezala.

Organisten etorkizuna ez dago batere argi, batez ere herri txikietan, nahiz eta batzuetan gazte tituludunak jardunean hasi diren.